آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است و زمانی اتفاق می‌افتد که تنفس فرد در طول خواب قطع شود. افراد مبتلا به آپنه خوابِ درمان نشده گاهی اوقات صدها بار در طول خواب شبانه، به طور مکرر تنفس شان متوقف میشود.
اگر آپنه خواب درمان نشود، می‌تواند باعث مشکلات سلامتی، از جمله فشار خون بالا، سکته، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت و حملات قلبی شود. بعلاوه آپنه خواب درمان نشده می‌تواند موجب مشکلات شغلی، حوادث در کار و تصادفات و نیز عدم موفقیت تحصیلی کودکان و نوجوانان در مدرسه شناخته شود.
دو نوع آپنه خواب انسدادی (obstructive) و آپنه خواب مرکزی (central) وجود دارد:
- آپنه انسدادی خواب، شایع‌تر است. آپنه انسدادی به صورت دوره‌های مکرر انسداد کامل یا جزئی مسیر بالایی تنفس در طول خواب رخ می‌دهد. در طول یک دوره آپنه، با افزایش فشار برای باز شدن مسیر هوایی، عضلات دیافراگم و قفسه سینه سخت‌تر کار می‌کنند. تنفس معمولاً با یک نفس بلند یا تکان دادن بدن از سر گرفته میشود. این دوره‌ها می‌توانند با خواب سالم تداخل پیدا کنند، و جریان اکسیژن به اندام‌های حیاتی را کاهش دهند و باعث بی‌نظمی در ریتم ضربان قلب شوند.
- در آپنه خواب مرکزی، مسیر هوایی مسدود نمی‌شود، اما مغز به دلیل بی ثباتی در مرکز کنترل تنفسی، سیگنال تنفس را به ماهیچه‌ها ارسال نمی‌کند. آپنه مرکزی با عملکرد سیستم عصبی مرکزی در ارتباط است.
چه کسانی دچار آن می‌شوند؟
آپنه خواب در حدود ۲۵ درصد از مردان و نزدیک به ۱۰ درصد از زنان را درگیر می‌کند. آپنه خواب می‌تواند افراد در هر سنی از جمله نوزادان و کودکان و به ویژه افراد بالای ۵۰ سال و افراد دارای اضافه وزن را تحت تأثیر قرار دهد.
برخی ویژگی‌های فیزیکی و بالینی رایج در بیماران مبتلا به آپنه انسدادی وجود دارد. این موارد شامل اضافه وزن، گردن بزرگ و ناهنجاری‌های ساختاری، مانند انسداد بینی، کام نرم و کمی‌آویزان، لوزه‌های بزرگ یا فک کوچک همراه است که باعث کاهش قطر مسیر هوایی فوقانی می‌شوند.
چه چیزی باعث آپنه خواب میشود؟
آپنه انسدادی خواب ناشی از انسداد مسیر هوایی است. در این حالت بافت نرم پشت گلو در هنگام خواب رها می شود. آپنه خواب مرکزی معمولاً در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی، مثلاً پس از سکته یا در بیماران مبتلا به بیماری‌های عصبی عضلانی مانند اسکلروسیس جانبی آمیوتروفیک (ALS) مشاهده میشود. همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و سایر اشکال بیماری قلبی، کلیوی یا ریوی شایع است
علائم
در اغلب موارد، اولین علائم OSA توسط خود بیمار شناسایی نمی‌شود، بلکه هم بستر بیمار متوجه مشکل میشود. بسیاری از افراد مبتلا، هیچ شکایتی در مورد خوابشان ندارند. شایع ترین علائم و نشانه های OSA عبارتند از:
- خر و پف های شدید
- خواب آلودگی یا خستگی در طول روز.
- بی قراری در هنگام خواب، بیداری های مکرر در طول شب.
- بیدار شدن ناگهانی همراه با احساس نفس نفس زدن یا خفگی.
- خشکی دهان یا گلو درد پس از بیدار شدن از خواب.
- اختلالات شناختی، مانند مشکل در تمرکز، فراموشی یا تحریک پذیری.
- اختلالات خلقی (افسردگی یا اضطراب).
- تعریق شبانه.
- تکرر ادرار در هنگام شب.
- کژکاری جنسی یا اختلال عملکرد جنسی.
- سردرد
افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی در اغلب موارد، بیداری‌های مکرر یا بی‌خوابی را گزارش می‌کنند، اگرچه ممکن است پس از بیدار شدن احساس خفگی یا نفس نفس زدن نیز داشته باشند.
شاید علائم کودکان چندان واضح نبوده و شامل موارد زیر است:
- عملکرد ضعیف تحصیلی
- سستی یا خواب آلودگی که اغلب به اشتباه به عنوان تنبلی در کلاس تعبیر میشود.
- تنفس دهانی در طول روز و مشکل در بلع.
- حرکت قفسه سینه به سمت داخل هنگام دم.
- وضعیت‌های خواب غیر عادی، مانند خوابیدن روی دست‌ها و زانوها، یا با گردن بیش از حد کشیده.
- تعریق زیاد در طول شب.
- اختلالات یادگیری و رفتاری (بیش فعالی، نقص توجه).
- شب ادراری.
آپنه خواب چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر پزشک تان تشخیص دهد که علائمی حاکی از آپنه خواب دارید، شاید از شما خواسته شود که ارزیابی خواب را زیر نظر متخصص خواب انجام دهید یا شاید مطالعه خواب شبانه را برای ارزیابی عینی آپنه خواب تجویز کند.
